“Maar het blijven toch je ouders!” is een veelgehoorde reactie als een (volwassen) kind aangeeft geen contact meer met ouders te hebben, maar wat als ouders (emotioneel) nooit beschikbaar zijn (geweest) voor een kind? Wat als ouders vooral druk met zichzelf en hun eigen onvervulde innerlijke wensen zijn? Wat als ouders deze innerlijke tekorten op hun eigen kroost verhalen?

Geen kind zal ‘zomaar’ besluiten het contact met ouders te verbreken. Kinderen die hiervoor kiezen zijn over het algemeen juist niet egoïstisch of gemakzuchtig. Deze kinderen hebben een leven lang geprobeerd het ‘juiste’ te doen. Een leven lang geprobeerd de ouder(s) tevreden te stellen. Zij voelen zich betrokken en verantwoordelijk voor alles en iedereen. Zij hebben kritiek, vernedering, verwaarlozing, misbruik, agressie, pesterijen en onveiligheid doorstaan die kinderen uit functionele gezinnen zich niet in kunnen denken.

Bedenk, voordat je een oordeel velt over iemand die het contact met ouders verbroken heeft, omdat je dit onbegrijpelijk vindt, je dit waarschijnlijk niet begrijpt omdat je een ‘lucky one’ uit een functioneel gezin bent. Het getuigt juist van een enorme kracht en enorme moed van deze kinderen om ondanks de vooroordelen en de bijbehorende eenzaamheid deze keuze te maken.

Breken met je ouders doe je niet! Toch?

Als een liefdes- , vriendschappelijke of zakelijke relatie je meer ‘kost’ dan het oplevert is een dergelijke relatie beëindigen tegenwoordig wel geaccepteerd. Daarmee zeg ik absoluut niet dat dit makkelijke keuzes zijn! Iedereen die dit meegemaakt heeft weet hoe moeilijk het kan zijn een dergelijk besluit te nemen.

Wat veel minder geaccepteerd is, zijn kinderen die de relatie met hun ouder(s) verbreken. Dan is het motto “maar het zijn en blijven wel je ouders”. Breken met je ouders doe je gewoon niet. En toch gebeurd het!

Kinderen zijn onwaarschijnlijk loyaal aan hun ouders. Dit is een natuurlijk en noodzakelijk gegeven. Als we geboren worden zijn onze ouders van levensbelang voor ons. Zonder ouders die voor ons zorgen gaan we dood. De loyaliteit aan onze ouders houdt ons letterlijk in leven. En deze loyaliteit gaat levenslang door en dus is breken met je ouders niet iets wat je zomaar even doet. Hier gaan jarenlang verdriet, frustraties, teleurstellingen en rouw aan vooraf. Breken met je ouders is letterlijk tegennatuurlijk.

Ouders zijn onze eerste grote liefde. Met én in deze liefde kunnen we opgroeien in de wetenschap dat we geaccepteerd en geliefd zijn voor wie we zijn, dat we veilig in onszelf zijn, dat we goed zijn zoals we zijn. Maar wat als dit niet de boodschap is die je van je ouders meekrijgt? Wat als je meekrijgt dat jij er niet toe doet? Wat als je meekrijgt, van de mensen die juist van je zouden moeten houden, dat zij zelf veel belangrijker zijn dan jij? Wat blijft er van een kind over als het afgewezen wordt door ouders? Daar horen we niet veel over.

En eerlijk is eerlijk, als ouders – zeker als we dat de eerste keer worden – doen we vaak maar wat. Er komt nu eenmaal geen handleiding met een kind mee. Ik heb mijn oudste zoon in zijn pubertijd weleens letterlijk geantwoord op een vraag van hem waar ik nog niet aan toe was (!lees dat nog een keer!) dat ik echt even tijd nodig had om zijn vraag te verwerken, omdat het mijn eerste keer was dat ik een puber in huis had met zo’n vraag. Waarop hij reageerde dat hij voor het eerst van zijn leven een puber was! Hoe heerlijk is dat?! Hij begreep dat ik zijn vraag – en dus hem – serieus nam en dat ik even tijd nodig had. Uiteindelijk zijn we uitgekomen op een uitkomst die voor ons beide goed voelde. En ik heb het ook vaak zat verprutst hoor! Ook ik ben soms te druk met mezelf om mijn kinderen echt te zien. Daarvan ben ik me bewust en het is altijd bespreekbaar.

Ik denk door te erkennen dat we als ouders ons best doen, maar het ook niet allemaal weten en dus dingen ook niet goed doen, er ruimte ontstaat voor een dialoog met je kinderen over wat wel en niet goed gaat en ging. En volgens mij is dit het verschil tussen functionerende ouders en niet functionerende ouders. In ieder gezin is wel wat, maar vooral door communicatie open te houden blijft het respect voor elkaar en de veiligheid intact. Dan weten kinderen dat ze gezien en gehoord worden en dat ze bij hun ouders terecht kunnen. Dan weten ze dat ze veilig en geliefd zijn en zelf iemand zijn met een eigen mening die waardevol is (ook als je het niet eens wordt). Dan kunnen kinderen zichzelf en de wereld ontdekken vanuit een veilige basis.

Niet horen, niet zien, wel zwijgen

In gezinnen waar emoties van het kind niet erkent worden groeien kinderen, al van heel jongs af aan op, met de overtuiging dat wat zij in te brengen hebben er niet toe doet. Dat zij geen waarde hebben. Dat zij niet goed genoeg zijn. Dat zij zich moeten voegen naar de wensen en eisen van anderen. En juist dat altijd aanpassen aan anderen is funest! Het niet leren dat je ook iemand mag zijn met eigen behoefte en wensen, iemand met grenzen, iemand die net zoveel recht op zijn/haar plek heeft als ieder ander, iemand met een eigen stem, maakt dat je iemand wordt zonder gevoel van ‘eigen waarde’. Maakt dat je iemand wordt zonder vertrouwen in je ‘zelf’, want het enige dat je meekrijgt is dat jij er niet toe doet. En dat is de basis voor codependent gedrag.

Helaas zijn disfunctionele ouders en hun gezinnen niet makkelijk herkenbaar. Aan de buitenkant zijn dit vaak ideale gezinnen. Blauwe plekken op een ziel zijn niet zichtbaar. En de kinderen leren al vroeg de ‘vuile was’ niet buiten te hangen. En dus draaien ze mee in het in stand houden van het sprookje van het ideale gezin voor de buitenwereld. En de prijs die ze ervoor betalen is hoog.

Wel of niet het contact verbreken?

Ik heb zelf moeite met hulpverleners die vinden dat breken met ouders het slechtste is wat je kunt doen. Het kan wel degelijk noodzakelijk zijn om (tijdelijk) te breken met je ouders om zelf te kunnen helen. Dit is voor iedereen een persoonlijke keuze. En daarin is geen goed of fout.

De innerlijke kinderen van de volwassen exemplaren houden – tegen beter weten in – de hoop dat het ooit wel beter wordt. Zij houden hoop dat ze ooit wel gezien gaan worden door hun ouders. Houden hoop ooit erkenning voor hun pijn, verdriet en frustratie te krijgen. Sommige kinderen verbreken meerdere keren het contact om het dan toch weer te proberen. Kinderen uit disfunctionele gezinnen weten niet beter en gaan maar door, terwijl ze hun pijnlijke jeugd meedragen en nog steeds dagelijks de gevolgen van het gemis van veiligheid, liefde, erkenning en steun ervaren. Deze kinderen proberen alles, maar dan ook alles om de relatie met hun ouders (en ook anderen) te verbeteren. “Als ik nou eens wat minder dit…..als ik nou eens wat vaker dat…..als ik nou eens wat liever ben…..als ik nou eens wat meer mijn best doe….. etc”.

Het is valse hoop. En gaandeweg wordt het leven steeds zwaarder en de behoefte aan rust steeds groter, totdat het echt niet meer kan. Breken met ouders is dan de enige nog mogelijkheid om een einde te maken aan de frustratie, het verdriet, de pijn. En hier kan dan ruimte ontstaan om te helen.

Het moment dat een kind (volwassen!) beseft dat het nooit de liefde en erkenning van de ouders zal krijgen die het zo hard nodig heeft (gehad) is zowel een opluchting als het startschot voor een intense rouwperiode. Het doet intens pijn dat nu net de mensen die onvoorwaardelijk van je zouden moeten houden dat niet doen, maar het voelt tegelijkertijd als een bevrijding. Het is voor deze kinderen de enige mogelijkheid om ooit een leven te kunnen leiden waarin ze zichzelf kunnen zijn. En zichzelf zijn is weer een hele zoektocht op zich. Want wie ben je nu eigenlijk als je je altijd aanpast en voegt naar andere mensen voor validatie van je zelf?

De prijs van het contact verbreken

Breken met je ouders kan een zware prijs met zich meebrengen. Misschien zie je de andere ouder ook niet meer, of je ziet broers en zussen niet meer. Maar ook bijv. ooms en tantes kunnen je keuze veroordelen. Er zijn mensen die je keuze niet begrijpen en zonder zich te verdiepen in jouw kant van het verhaal de kant van je ouders kiezen. En je kunt ook stuiten op onbegrip bij je partner, vrienden en collega’s. Dit onbegrip kan ertoe leiden dat mensen die gebroken hebben met hun ouders de reden hiervoor dan maar verzwijgen voor de buitenwereld. En tragisch genoeg wordt dan wordt het ene geheim ingeruild voor het andere.

Schuldgevoel

Een breuk zal gepaard gaan met schuldgevoelens en twijfels. Al je copingstijlen, om de problematische thuissituatie aan te kunnen, komen in alle hevigheid naar de oppervlakte. Ontkennen, relativeren, bagatelliseren, inleven in de ander, jezelf de schuld geven, ‘pleasen’, de innerlijke criticus die je vertelt dat je een ondankbaar en slecht kind bent en natuurlijk de ‘valse hoop’; “wie weet wordt het nog wel beter…….”

Bewustwording van je eigen gedachten is cruciaal om een breuk goed te kunnen handelen. Door je gedachten te herkennen als gedachten en gedachten zijn dus geen feiten zal je hier niet in verstrikt raken. En blijf je niet constant rondmalen in de gedachten. Vraag hulp aan iemand uit je omgeving die je situatie kent en je kan vertellen dat het niet aan jou ligt en dat je een mooi mens bent. Want dat ben je! Het kan ook helpen om te journalen of een brief aan jezelf te schrijven waarin je schrijft hoe jij dingen ervaren hebt. Dit kun je nalezen in tijden van twijfel.

Het kan gebeuren dat na een breuk onderdrukte herinneringen de ruimte krijgen om naar boven te komen. Er komt ruimte om jezelf te leren kennen nu het niet langer om de ‘ander’ draait. Dat kan gepaard gaan met herbelevingen, nachtmerries, angsten, onzekerheid, stemmingsklachten en rouw om het verlies van de ouder die je nooit gehad hebt. Hoe pittig dit alles ook is het is uiteindelijk meer dan de moeite waard om aan te gaan voor jezelf. Je kunt eindelijk worden wie je altijd al had moeten zijn. Je kunt eindelijk uit de duisternis stappen en ik het licht staan.

“Had ik maar… ?”

Ik zal je adviseren om te proberen je gevoelens, behoeften en gemis bespreekbaar te maken mét je ouders. En probeer dit zonder verwachtingen te doen. Het uitspreken is voor jou, om recht te doen aan jouw gevoel. Het is belangrijk dat jij je verhaal een keer verteld hebt. Want hiermee zorg je ervoor dat jij jezelf hoort en erkent.  Hiermee verminder je de twijfel en leg je het zwijgen op aan dat stemmetje dat zegt: “Had ik misschien toch … ?”

Maar jij, als kind van, weet zelf in hoeverre dit haalbaar is. Misschien kun je het gesprek aangaan of je kunt een brief schrijven en daarin beschrijven hoe je je jeugd en ook volwassen leven beleefd hebt. Verwacht niet dat ze je ineens gaan zien, horen en begrijpen. Die kans is niet groot. Doe dit voor jezelf.

Zoek steun en/of hulp

Mocht je na het lezen van deze blog overwegen (tijdelijk)het contact met je ouders te verbreken dan is het verstandig hier hulp bij te zoeken. Het maakt het proces draaglijker als je weet dat mensen, je partner en/of een goede vriend(in), achter je staan en dat je op moeilijke momenten bij hen terecht kunt.

Uiteraard kun je ook op zoek gaan naar een psycholoog of coach. Echt heel belangrijk is dat je iemand vindt waar je een klik mee hebt en waar je je gezien, gehoord en veilig voelt. En wat voor mij heel waardevol (geweest) is, is contact met lotgenoten.

PS. Ik weet inmiddels uit eigen ervaring dat we kunnen helen. Dat is hard werken, maar o zo de moeite waard! Vind je ‘zelf’ en je eigen vrijheid! En als je wilt weten of ik je daarbij kan helpen neem dan zeker contact met me op.